Zachowania prozdrowotne nauczycieli i innych pracowników szkoły

Wprowadzenie: Podejmowanie zachowań prozdrowotnych jest wyrazem dbałości o zdrowie. Celem pracy była analiza częstości podejmowania wybranych zachowań prozdrowotnych oraz niepodejmowania zachowań ryzykownych przez nauczycieli i innych pracowników szkoły, z uwzględnieniem ich płci i wieku. Materiał i metody: Badanie przeprowadzono wśród 750 nauczycieli i 259 innych pracowników 22 szkół promujących zdrowie. Zastosowano kwestionariusz zawierający Skali Pozytywnych Zachowań Zdrowotnych dla dorosłych i pytania dotyczące niepodejmowania zachowań ryzykownych dla zdrowia. Wyniki: Spośród 32 analizowanych zachowań prozdrowotnych u nauczycieli tylko 11, a u innych pracowników tylko 10 było podejmowanych z pożądaną częstością („zawsze" lub „prawie zawsze") przez więcej niż 50% badanych. Prawie 1/3 zachowań w obu grupach była podejmowana „zawsze" lub „prawie zawsze" przez mniej niż 20% badanych. Największe nieprawidłowości dotyczyły aktywności fizycznej, żywienia i zachowań związanych ze zdrowiem psychicznym, a najmniejsze - zachowania bezpieczeństwa. Nieprawidłowości te były mniejsze u nauczycieli niż innych pracowników, u kobiet niż u mężczyzn oraz u nauczycieli starszych niż u młodszych. Zdecydowana większość badanych nie podejmowała zachowań ryzykownych dla zdrowia. Nauczyciele unikali tych zachowań niezależnie od płci i wieku częściej niż inni pracownicy szkoły. Wnioski: Stwierdzono wiele nieprawidłowości w zakresie prozdrowotnego stylu życia badanych osób, co niepokoi ze względu na stan zdrowia pracowników szkoły, realizację ich zadań i modelowanie przez nich zachowań prozdrowotnych dzieci i młodzieży. Pożądane jest podjęcie działań mających na celu poprawę tej sytuacji, takich jak wprowadzenie w szkołach programów promocji zdrowia nauczycieli i pracowników szkoły, uwzględnienie w kształceniu i doskonaleniu nauczycieli edukacji zdrowotnej ukierunkowanej na kształtowanie prozdrowotnego stylu życia oraz uwzględnienie poradnictwa w zakresie prozdrowotnego stylu życia w profilaktycznej opiece zdrowotnej nad pracownikami szkoły. Med. Pr. 2013;64(5):659–670

Background: Any activity undertaken for the purpose of health enhancing behavior is an important element of taking care of one's health. The aim of this paper was to analyze the frequency of health enhancing behaviors and avoiding health-risk behaviors among teachers and other school staff by gender and age. Material and Methods: The sample consisted of 750 teachers and 259 individuals of non-teaching staff of 22 health promoting schools. A questionnaire that included Positive Health Behaviors Scale for Adults and questions on avoiding risk behaviors were used as a research tool. Results: Of the 32 analyzed health enhancing (positive) behaviors, only 11 were undertaken by teachers and 10 by non-teaching staff at a desirable frequency (always or almost always) in a group of more than 50% of respondents. Almost one third of health enhancing behaviors were undertaken with this frequency by less than 20% of respondents. The highest deficits concerned physical activity, nutrition and mental health-related behaviors, and the lowest concerned safety. Deficits in all positive health behaviors were smaller in teachers than in non-teaching staff, in women than in men and in older than in younger teachers. The majority of respondents, mostly teachers, irrespective of gender and age did not undertake risk behaviors. Conclusions: There was a lot of deficits in the healthy lifestyle of teachers and other school workers what is alarming from the point of view of school workers' health, their tasks and their role in shaping positive health behavior in children and adolescents. There is a great need for taking actions to improve the situation, such as the development of health promotion programs addressed to teachers and other school staff, including issues concerning healthy lifestyles in teacher's pre- and in-service training, counselling in the area of healthy lifestyle in preventive health care of school staff. Med Pr 2013;64(5):659–670