Młodzież wobec małżeństwa i rodziny. Konteksty kulturowe i religijne

W kulturze współczesnej zdaje się dominować przekonanie o konieczności nieustannej i wielokierunkowej zmiany, zatraceniu tożsamości na rzecz transformacji i skrajnej sieciowej decentralizacji. Za specyfikę współczesnych przeobrażeń kulturowych uznaje się szybkie – niespotykane dotąd w historii ludzkości – tempo zmian oraz wielokierunkowość ich aksjologicznych odniesień i symbolicznych interpretacji, co opatruję metaforą aksjologicznej wichrowatości. Doświadczamy kryzysu rodziny jako trwałej grupy społecznej i jako instytucji. Szeroką akceptacją społeczną cieszą się tzw. alternatywne formy małżeństwa i rodziny. Mimo że udane małżeństwo, rodzina, posiadanie dzieci oraz szczęście osobiste ciągle należą do mocno akcentowanych przez młodych Polaków wartości życiowych, zauważa się tendencje do silniejszego eksponowania kategorii szczęścia osobistego, a udane małżeństwo jako deklarowana wartość niekoniecznie wiąże się z oczekiwaniem posiadania dzieci. Co piąty młody Polak twierdzi, że małżeństwo jest instytucją przestarzałą. Powszechne jest w kręgach młodzieżowych przyzwolenie na nieformalne związki jako „próbę sprawdzenia się” lub po prostu styl życia. Małżeństwo jawi się w wyobrażeniach młodzieży jako instytucja bardziej dostosowująca się do indywidualnych, egocentrycznych potrzeb i oczekiwań partnerów niż do oczekiwanych przez społeczeństwo funkcji i ról. Rodzina wyobrażona powinna służyć pogłębianiu intymności, samopoznaniu, samorozwojowi i samospełnianiu się. Banalizacja rozwodów sprawia, że odczuwane deficyty w tym zakresie znajdują szybkie rozwiązania w podejmowaniu decyzji rozwodowych. Skupiające się wokół Kościoła katolickiego ruchy prorodzinne czy legitymizowane chrześcijańską aksjologią ruchy pro life, w dużym stopniu gromadzące też młodzież, tworzą społeczno-kulturowe warunki dla przywrócenia rodzinie jej uprzywilejowanego miejsca w polskim społeczeństwie. Zachowanie i twórczy rozwój polskiej tożsamości kulturowej i religijnej w dużym stopniu zależy od umiejętności odczytania i wpisania przez rodzinę w praktyki życia codziennego narodowych oraz religijnych wartości.

The contemporary culture seems to be characterized by a notion of incessant, multidirectional change, a loss of one’s identity for the sake of transformations and extreme forms of networked decentralization. Nowadays, cultural changes are commonly categorized with respect to their historically unparalleled pace as well as the multilateral nature of axiological references and symbolic interpretations, which is referred to as warpedness. Concurrently, one experiences a crisis of the family conceived both as a durable social group and an institution. Alternative forms of marriage and family face widespread social acceptance. Although young Poles are still willing to put a great stress on such existential values as a happy marriage, family, having children, one is able to discern a visible tendency to accentuate personal happiness, and – as far as respondents’ views on the declared values are concerned – a happy marriage is not necessarily correlated with having children. One in five young Poles claims that marriage is an obsolete institution. The youth commonly share a tendency to accept informal relationships as a style of living or simply a way to make sure that a couple gets on well. Likewise, marriage is conceived as an institution which fits more into the partners’ individual, egocentric needs or expectations, than socially prescribed and expected roles or functions. The imagined family should be conducive for rendering a sense of intimacy more profound, as well as for personal self-development and self-actualization. In this context. the trivialization of divorces renders taking rapid divorce-related decisions possible as soon as the aforementioned needs are not fulfilled. Having been united around the Roman Catholic Church, diverse pro-family movements as well as legitimized by the Christian faith pro-life youth movements are at place to give rise to sociocultural conditions for bringing back the privileged status of the family in the reality of Polish society. The conservation and further development of the Polish cultural and religious identity is largely dependable upon an ability to recognize and inscribe national and religious values into the practice of everyday life in families.