Łaźnie miejskie na przełomie XIX i XX w. w procesie poprawy zdrowia publicznego w miastach na Śląsku – wybrane przykłady

In the 19th century in Silesia there was a rapid development of industry. As a result, intense urbanization processes took place and large agglomerations appeared. Those processes had never before been that quick or largescale. The explosion of industry supported people migration and uncontrolled spread of various diseases. Work in the industry, in poor sanitary and hygienic conditions, had a negative impact on the health condition of city residents. Underequipped or missing sanitary units, especially in hastily created and crowded working-class districts, poor life conditions, and undernutrition were the reasons for many hygienic problems and various epidemics. Preventive actions carried out by governments aimed at improving sanitary conditions and the level of hygiene among people. Construction of public bath houses was one of the means against growing epidemiological problems. First public bath houses in Europe were built in England and Prussia, where Silesia was industrially the most rapidly developing area. The main feature of public bath houses built in Silesia in the 19th century was their multifunctionality – buildings were divided into sectors for males and females, they had showers, baths, washing rooms and, later, larger and smaller swimming pools. Public bath houses in Katowice, Wrocław, Prudnik, and Zabrze are the most interesting examples in Silesia.

W XIX w. na Śląsku nastąpił gwałtowny rozwój przemysłu. Towarzyszyły temu intensywne procesy urbanizacyjne oraz tworzenie się dużych skupisk ludzkich, które nigdy wcześniej nie przebiegały tak szybko i na tak dużą skalę. Eksplozja przemysłu sprzyjała migracjom ludności, a tym samym niekontrolowanemu rozprzestrzenianiu się wielu chorób, zaś praca w przemyśle, w złych warunkach sanitarno-higienicznych, odbijała się bardzo negatywnie na stanie zdrowia mieszkańców miast. Niedostatecznie wyposażone lub brakujące węzły sanitarne, zwłaszcza w szybko powstających, przeludnionych dzielnicach robotniczych, złe warunki życia oraz niedożywienie były przyczyną nasilania się problemów związanych z higieną i wybuchem różnych epidemii. Starania zapobiegawcze, jakie wówczas podejmowały rządy państw, w głównej mierze dążyły do poprawy warunków sanitarnych i stanu higienicznego wśród ludności. Jednym ze sposobów radzenia sobie z narastającymi problemami epidemiologicznymi była budowa łaźni miejskich. Pierwsze takie obiekty w Europie powstały w Anglii oraz Prusach, gdzie najszybciej rozwijającym się przemysłowo obszarem był Śląsk. Główną cechą publicznych łaźni miejskich, powstałych na Śląsku w XIX w., była ich wielofunkcyjność – w budynkach takich mieściły się sektory dla mężczyzn i kobiet, prysznice, wanny do kąpieli, pralnie, a w późniejszym czasie także większy lub mniejszy basen pływacki. Do najciekawszych przykładów na Śląsku należą łaźnie miejskie w Katowicach, Wrocławiu, Prudniku i Zabrzu.